"

بررسی علمی معلولیت سالهاست مورد توجه محققین و کارشناسان امور روانی اجتماعی قرار گرفته است . متخصصین رشته های مختلف خاصه روانشناسان ، جامعه شناسان هر یک از زوایای مختلف ، به این مشکل اجتماعی نگریسته و سعی نموده اند تا در ریشه یابی این بیماری دشوار که بهداشت روانی خانواده ها و در مفهوم وسیع تر اجتماع را مورد تهدید قرار داده کمک های ارزنده ای بنمایند.

از ادوار گذشته تاریخ تا کنون معلولین و امور مربوط به آنان چه از نظر شناخت موجودیت معلولین و چه از نظر روابط فی مابین اجتماع و معلولین همیشه به عنوان یک مسئله دشوار وجود داشته است که بین تکامل اجتماعی و علمی بشر با وضع اجتماعی معلولین رابطه ثابتی وجود نداشته است.

در دین اسلام رسیدگی به وضع این قبیل مردم به عنوان یک وظیفه برای مسلمین توصیه شده است . چنانچه پیغمبر اکرم (ص) فرمودند: و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا . اگر کسی یک فرد را نجات دهد مثل این است که تمام بشریت را نجات داده است (سوره مائده ، آیه 32).

در دنیای امروز کارکردن و برخورداری از حداقل امکانات اجتماعی، اقتصادی با توجه به جامعه مورد نظر حق مسلم قانونی و بدون چون و چرای هر فرد می باشد.

بررسی زندگی معلولان ، همواره عدم رشد عدالت اجتماعی و نیز رشد فکری انسانها را در طول تاریخ نشان داده است. در دوره های مختلف  به گونه های مختلف با معلولین برخورد گردیده است .

در حال حاضر دیدگاه فعلی در جهان مبتنی بر یکپارچه سازی خدمات برای معلولین می باشد.لذا چگونگی نگرش جامعه در مورد معلولین در طرز برخورد با آنان و ارائه خدمات دارای نقش مؤثری است.

در هیچ دورانی مانند عصرحاضر ، جوامع با مشکلات ، مسائل موجود در رابطه با معلولین و آثار سوء ناشی از عدم چاره جوئی نیازهای این افراد روبرو نبوده اند . آمار نشان می دهد که هر ساله بر تعداد معلولین افزوده می شود و خطر از هم پاشیدگی خانواده هی آسیب دیده و یأس و سر خوردگی بر بسیاری از این معلولین سایع افکنده است . بنابر تخمین سازمان بهداشت جهانی مبنی بر اینکه 10% جمعیت کره زمین دچار معلولیت می باشند. چنانچه این ملاک را در مورد ایران بپذیریم حدود تقریبی معلولین ایران بالغ بر هفت ملیون نفر می باشد و این رقم به منابع پزشکی ، اجتماعی و توانبخشی را هشدار می دهد.

معلولیت از نظر اقتصادی ، اجتماعی و عاطفی خسارت های قابل توجهی بر معلولین ، خانواده هایشان و بطور وسیع تری بر جامعه وارد می نمایند. سنگینی بار مسئولیت بطور نامناسبی بر دوش کسانی است که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. بررسی های بعمل آمده نشان می دهد که 75% جمعیت معلولین ، در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند.

پیمان نامه جهانی حقوق کودک که برای دفاع از همه کودکان توسط سازمان ملل تهیه و تصویب شده و دولت ها را نسبت به تأمین این حقوق مکلف ساخته است. در ماده 23 این پیمان نامه آمده است : دولت های عضو ، اذعان می دارند : کودکی که از لحاظ جسمی یا ذهنی معلول است ، باید از یک زندگی کامل و شرافتمندانه و شرایطی که منزلت ، رشد ، اتکاء به نفس و مشارکت مؤثر اورا در جامعه فراهم سازد، برخوردار باشد.

رشد روز افزون جمعیت و صنعت و تکنولوژی و پیچیدگی جوامع ، مشکلاتی را برای انسان ها بوجود می آورد که ایجاب می کند افراد تربیت یافته به کمک افراد مشکل دار بشتابند.

رعایت اصل مساوات بین انسانها که مکتب انسان پرور اسلام بر آن تأکید فراوان دارد و پیامبر بزرگوار اسلام ندای " الناس فی الاسلام سوا" را به مثابه شالوده و زیر بنای فکری عقیدتی مکتب اسلام سر می دهند، زمانی می تواند تحقق یابد که زمینه برخورداری مساوی نه مشابه از مواهب و نعمت های الهی، امکانات و تسهیلات مختلف جامعه برای کلیه افراد علیرغم تفاوت ها و به فرا خور ویژگی های خاص جسمی و ذهنی ، روانی و اجتماعی آنان فراهم گردد، و تنها در این صورت است که می توانیم اعلام کنیم که هم انسانها با هم برابرند و از حقوق یکسان برخوردارند . زیرا خداوند همه را در عین خلقت خاص، مساوی آفرید. و تنها معیار ارزشها نزد خالق انسان ها تقوی است و بس ، و تقوی نیز کسب کردنی است . حقیقت آن است که رشد فرهنگ و اعتلای ارزش های هر ملتی بستگی به میزان توجه آنها به حقوق همه افراد جامعه بطور اعم و افراد استثنائی بطور اخص دارد.معلولان اغلب از اساسی ترین موقعیت های آموزشی محروم بوده و مشاغل بی اهمیت با دستمزد بسیار پائین به آنها محول می گردد. موانع فیزیکی آنها را از ورود به ساختمان ها و وسایل حمل و نقل عمومی محروم نموده و نگرش اجتماعی نسبت به این گروه آنها را از زندگی فرهنگی و روابط عادی اجتماعی دور می دارد . امروزه در کشور های مختلف برنامه های متعددی برای جلوگیری از معلولیت ، اجتماعی و اقتصادی در دست اجرا است . یکی از اهداف اساسی این برنامه ها برخورداری مساوی معلولان از مزایا و پیشرفت های اجتماعی است ، که مربوط به تمام کشورها صرف نظر از درجه توسعه یافتگی آنها می شود. برای اطمینان از شرکت این گروه در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی باید سعی در شناسائی و رفع موانع اجتماعی و فیزیکی که مانع استفاده آنها از خدمات اجتماعی می گردد نمود. جمعیت هر کشور بزرگترین ثروت و منبع قدرت سیاسی و اقتصادی است . هرجامعه همان طور که برای سرو سامان دادن و استفاده مطلوب از منابع طبیعی و مادی خود برنامه ریزی می کند برای پرورش جمعیت خود و استفاده از توان جسمی و روحی آن نیز باید برنامه ای مدون داشته باشد.

کیفیت زندگی متضمن تحقق نیازهای اساسی مانند : مسکن ،غذا و بهداشت و مراقبت های پزشکی آگاهی اجتماعی و عاطفی و تعامل و دستیابی به دانش و معلومات است. فرد دارای معلولیت در ابتدا باید به عنوان یک انسان در نظر گرفته شود ، بعنوان فردی با نیازها و ظرفیت های جسمی ، عاطفی و عقلانی نه بعنوان آمیزه ای از مشکلات خاصی که بر درمان نیاز دارد. دولت و جامعه می بایست به میزان توانائی فرد معلول نه ناتوانی وی تأکید کنند و در جهت ترویج حقوق معلولان آزادی انتخاب و فرصت های مساوی گام برداشته و سعی شود که محیط را با نیازهای معلولین هماهنگ کنند و آنها را جهت قبول مسئولیت کامل بعنوان اعضای فعال جامعه تشویق نمایند.افراد معلول بعنوان شهروندان جامعه باید از همه حقوق و مسئولیت های دیگر شهروندان برخوردار باشند. برای نیل به این هدف با شناخت مشکلات معلولان که بر سلامت روانی و کیفیت زندگی آنها و سایر افراد جامعه تأثیر گذار است و تنظیم برنامه ای متناسب با نیازهای معلولین و سازماندهی فعالیت ها در تمام سطوح و تهیه مجوز قانونی برای اجرای آنها ، بسیج فعالیتهای خصوصی و عمومی و همکاری با برنامه های بین المللی و ایجاد تسهیلات برای انجام تحقیقات در این زمینه از ضروریات است و دولت نیز می بایست در قبال تعهدات بین المللی نسبت به معلولین و احقاق حقوق آنان که شامل موارد زیر می شود تلاشهای مؤثری صورت دهد:

1.      زندگی آبرومند و مستقل تا سر حد امکان در جامعه.

2.      مشارکت فعال در زمینه های توسعه اجتماعی ، اقتصادی و عمومی جامعه.

3.      دسترسی به خدمات آموزشی ، پزشکی ، اجتماعی در ساختارهای عادی جامعه.